Koziegłowy – zapomniany ośrodek twórczości rękodzielniczej
Nasze Biuro Tłumaczeń Fonte zostało wybrane do realizacji projektu ministerialnego „Koziegłowy – zapomniany ośrodek twórczości rękodzielniczej„, w ramach którego zostanie wydana dwujęzyczna publikacja.
Zadanie ma na celu rozpropagowanie wiedzy na temat unikalnej twórczości rękodzielniczej, która charakterystyczna jest tylko dla jednego miejsca w Polsce – Koziegłów. Projekt ma również zachęcić mieszkańców tej miejscowości do podtrzymywania tradycji wykonywania ozdób z wiórów osikowych.
Historia wyplatania w Koziegłowach sięga końca XIX w., gdy wielu mieszkańców trudniło się pleceniem kapeluszy ze słomy żytniej. Po I wojnie światowej sięgnięto po wióry, początkowo topolowe i wierzbowe, jednak to osika okazała się najwdzięczniejszym materiałem. Zaczęto tworzyć, oprócz kapeluszy, grzebieniarki i dywaniki. W 1964 r. powstała Spółdzielnia Przemysłu Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Zawada” w Zawadze, w której na dużą skalę powstają przede wszystkim kwiaty z wiórów osikowych – maki, róże, grochy. Rok później biorą one udział w wystawie „Kwiaty dla Warszawy” i zyskują ogromną sławę. W latach 60. – 80. XX w. ozdoby z Koziegłów ożywiały szare wnętrza mieszkalne swoimi intensywnymi kolorami. Koguty, pawie, kwiaty, barwne kompozycje ozdabiały ściany, stanowiły całoroczne ozdoby, które z czasem zostały wyparte przez plastikowe elementy wystroju wnętrz. W związku z coraz mniejszym zainteresowaniem twórczością zaczęto porzucać rękodzieło, a kolejne pokolenia nie przejawiały chęci zgłębiania tajników twórczości z wiórów osikowych.
Projekt będzie miał charakter badawczo-ekspozycyjno-edukacyjny. Luk do wypełnienia w temacie jest bardzo wiele, najważniejsze jednak zadanie polega na ocaleniu od zapomnienia działań, które w takiej formie i takim kształcie nie mają odpowiednika ani w kraju, ani za granicą. W czasie trwania zadania zostanie podjęta próba wpisania wykonywania ozdób z wiórów osikowych na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
W 2020 r. będą prowadzone w Koziegłowach badania terenowe i zbierane informacje niezbędne do prawidłowego przygotowania wystawy i katalogu. Nikt do tej pory nie podjął w sposób kompleksowy tematu, nie powstała żadna książka dotycząca tego zagadnienia, materiały źródłowe są bardzo skąpe. W związku z tym duży nacisk zostanie położony na właściwe i całościowe przyjrzenie się zagadnieniu. Przewodnikiem po meandrach twórczości będzie pani Izabela Churas, twórczyni wykonująca ozdoby z wiórków osiowych, która pomoże dotrzeć do innych żyjących wytwórców oraz będzie cennym źródłem wiedzy w zakresie historii zdobnictwa z wiórów.
Integralną częścią projektu będzie wystawa, stworzona w oparciu o zbiory Działu Etnografii Muzeum Częstochowskiego. Zostanie na niej ukazany zarówno proces pozyskiwania wiórów, jak i tworzenia z nich ozdób oraz przedmiotów codziennego użytku, (jak np. kapelusze). Wystawę, po jej zakończeniu, będzie można wypożyczyć z Muzeum Częstochowskiego nieodpłatnie instytucjom muzealnym. Jeżeli powodzeniem zakończy się próba wpisania wiórów osikowych na listę niematerialnego dziedzictwa, ekspozycja będzie gotową odpowiedzią na realne potrzeby i w sposób kompleksowy będzie prezentowała osikowy wycinek dziedzictwa kulturowego Polski.
Wszystkie wymienione wyżej działania będą rejestrowane i prezentowane na specjalnie przygotowanej stronie www. Będzie ona kompendium wiedzy na temat projektu. Ponadto projektowi dedykowana jest strona stworzona na portalu Facebook – https://www.facebook.com/projektkozieglowy
Nasze Biuro jest odpowiedzialne za przetłumaczenie tekstu obszernej publikacji, która zostanie wydana oraz podpisów pod eksponatami na język angielski.
Źródło: Strona internetowa Muzeum Częstochowskiego.